Salaaxudiin al-Ayyuubi
Suldaan Salaaxudiin Yuusuf bin Ayuub bin Shaadi bin Marwaan waxa uu ahaa hogaamiye islaami ah oo ku caan baxay dagaaladii uu la galay Saliibiyiinta ee kaga soo ceshaday dhulalkii ay ka qabsadeen Shaam, Sidoo kale Salaaxudiin waxa uu ka taqalusay Dawladii Faadumiyiinta ee Masar ka talin jirtay, waxa uuna xukunkiisa ku mideeyay Shaam iyo Masar, Dhimashada Nuuradiin Zanki ka dib wuxuu aasaasay Salaaxudiin Dawaladii ayuubiyiinta ee xukunkeeda ku fidsanaa Shaam, Masar, Xijaas Yaman iyo qeybo ka mid ah Magrib.
| Salaaxudiin صلاح الدين | |
| Suldaanka Ayuubiyiinta | |
|---|---|
| mudada xukunkiisa | |
| 1512 ilaa , 1193 | |
| Xil kaga horeeyay: | --------- |
| Xil kaga danbeeyay | Al-Caziiz Cusmaan |
| Dhashay: | 1137 |
| Ku dhashay: | Tikriit Ciraaq |
| Diintiisa: | Islaam |
| Dhalasho: | Ayuubiyiinta |
| aabihiis | Najmudiin Ayuub |
| hooyadii | ------- |
| Dhintay: | 1193 |
| Ku dhintay: | Dimishiq |
Wuxuu ku dhashay magaalada Tikriit ee wadanka Ciraaq waxaanuu ahaa kurdi. Waxa uu dhashay 1138-1193 dawladiisu waxa ay gadhay Shaam ilaa Yaman.
Dhalashadiisa iyo asalkiisa
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Salaaxudiin waxa uu ku dhasahy magaalada Takriit (Ciraaq maanta)sanadkii 532H/1138, Magaciisa gaarka wuxuu ahaa "Yuusuf bin Ayuub"; Salaaxudiin waa naaneys sharafeed oo macnaheed yahay "Toosnaanta diinta"
Waxaana muran badan la galiyaa asalka qoyska Salaaxudiin, balse waxaa loo badan yahay inay ahaayeen Kurdi. Waxaa la sheegaa Najmu-Diin Ayuub aabaha Salaaxudiin iyo walaalkiis Asadu-Diin Shiirkuu iney degi jireen magaalada Duweyn ayagoo markii dambe u soo wareegeen Ciraaq, Najmu Diin ayaana la shaqeeyay taliyhii Salaajiqada ee Ciraaq Mujaad-Diin Bahruuz kaas oo u magacaabay maamulka Takriit.
wuxuu Najmu-Diin wajahay eedeymo kala duwan sida inuu caawiyay talyihii Mowsil Camaadu-Diin Zanki markii lagu jabiyay dagaalkii uu la galay khaliifka Cabaasiyiinta 525H iyo walaalkiis Asadu-Diin oo taliye sare oo isku dhacayn ku dilay Takriit, waxaana sidaas looga qaaday xilkii uu ka haayay Tikriit 532H
Sida la sheego isla habeenkii uu dhashay Salaxudiin ayaa Najmu-Diin laga qaaday xilkii uu ka haayay Takriit[1], waxeyna go'aansadayn asaga iyo walaalkiis Asadu-Diin inay u qaxaan dhankaa iyo Mowsil oo markaa maamulaayay Camaadu-Diin Zanki [2]. Camaadu-Diin ayaa si fiican u soo dhaweeyay waxa uuna siiyay deegaano, sidaas ayeena ku bilaabeen iney u la shaqeyaan si daacad ah, wuxuuna ugu abaal guday Camaadu-Diin inuu u magacaabay Najmu-Diin magaalada Baclabek ka dib qabsashadiisa 532H [3], halka Asadu-Diin uu ka yeelay talyaha guud ee ciidankiisa.
Markii la dilay Camaadu-Diin 541H waxey la sii shaqeeyeen wiilkiisa Nuuradiin Zanki, Najmu-Diin ayaana ahaa inuu ka gacan siiyay qabsashada Dimishiq 549H
Salaaxudiin wuxuu ku barbaaray magaalada Dimishiq oo Caruurnimadiisa ku qaatay, Waxa uuna bartay culuumta kala duwan oo meel fiican ka gaaray, si gaar ah culuumta diiniga iyo Fiqiga islaamka, Xisaabaadka iyo Luuqada Carabiya iyo gabayadeyda. Nuuradiin wuxuu ahaay inuu saaid u jeclaaday salaaxudiin uuna soo dhaweyn jiray, waxa uuna ku yeeshay saameyn xoogan shaqsiyada Salaaxudiin
xiligaas Dimashaq waxa katalinayay boqor la odhanjiray Caadil Nuuradiin Muxamed Saki. Dhalinyaranimadiisii ayuu waxa uu ku biiray ciidamada boqorkaas, kadib boqorku waxa uu u diraya wadanka Masar. Kadib intaas ciidamada uu ku jiray ee loodiray wadanka Masar waxaa watay adeerkii.adeerkii markii uu dhintay awoodii maamul isaga ayaa lawreegay waxaanuu noqday wasiirka dhabta ah ee dawlada Masar. Halkaasna waxa uu kabilaabay dagaal uu lagalay wixii looyaqaanay siliibiyiinta sanadii 1169.
Ka qeyb galkiisa weerarkii Masar
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Xukunka Masar
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Qabsashada Shaam iyo dhisida dawlada
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Dagaalkii uulagalay siliibiyiinta
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Salaaxudiin waxa uu aasasay dawlad looyaqaanay alayuubiyah.kadib dawladaasii xiligii ay siifidaysay ee ay kufidaysay gudaha suuriya salaaxudiin waxa uu intaasba lasocday dhaqdhaqaaqii siliibiyiinta isaga oo rajaynayay in uu mruun burburin doono. Waxa ay ahayd 25 noveber 1177 maalintii uguhoraysay ee ay iska horimaadaan labada ciidan. Islamarkaas silibiyiinta iska ay caabin ciidamiidii salaaxudiin oo wayjabeen. Kadib waxa dhacay khalad kayimi ciidama salaaxudiin oo waxa ay kujeesteen bililiqadii ay kaqabsadeen ciidamada gaalada. Isla markaas waxaa dhabarjabin ku sameeyay ciidamo uu wato hogaamiye gaal ah oo laodhanjiray.Boladiinkii lixaad oo ahaa hogaamiyihii oorshaleem.waxaana guuldaro ad ubaladhan lakulmay ciidamadii salaaxudiin.laakiin salaaxudiin isma dhiibin ii waxa uu markale dib ugusoonoqday in uu weerro iimaaradii gaalada waanuu ka adkaaday markaa salaaxudiin al ayuubi ilaahada waageesi ay dadka islaamku aad u xusaaan salaaxudiin al ayuubi waxa lagu tiriyaa mid kamida halyeeyada islaamka soomaray taariikhda uu islaamku soo jiray.
Dhimashadiisa
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Dhaxalkiisa
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Shaqsiyadiisa
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Xigasho
[wax ka badal | wax ka badal xogta]- ↑ المرتضى الزبيدي، تحقيق صلاح الدين المنجد (1995م). ترويح القلوب في ذكر الملوك بني أيوب (الطبعة الثانية). بيروت - لبنان. دار الكتاب الجديد صفحة 68
- ↑ علي محمد الصلابي (1427 هـ - 2006م). الدولة الفاطمية (الطبعة الأولى). القاهرة - مصر. مؤسسة اقرأ صفحة 139
- ↑ علي محمد الصلابي (1429 هـ - 2008م). صلاح الدين الأيوبي وجهوده في القضاء على الدولة الفاطمية وتحرير بيت المقدس (الطبعة الثانية). بيروت - لبنان. دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزيع صفحة 226