Cabdulmajid Xuseen
 | maqaal kaan wuxuu ubaahanyahay nadiifin si uu ula jaanqaado heerka tayada Wikipedia. Sababta waa: qoraalka wuxuu u baahanyahay hagaajin waxaana ka maqan xog caddayn |
Alle ha u naxariistee Cabdul-Majiid Xuseenoo ahaa qunsulka Dawlada itoobiya u fadhiyay Qarmada midoobay ayaa shalay ku geeriyooday Caasimadda dalka Itoobiya ee Addis Ababa, waxaana Marxuumka isla shalay lagu aasay Magalada Dhri-dhabe iyada oo marxuumkaasi bas u dhintay, waxaana habeenimadii isniintu soo galaysay isga oo koom ku jira laga keenay Magaalad New York ee Cariga Maraykanka.
Taariikhdiisa
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Wuxuu ku dashay magaaladda Dirre Dhabe ee wadanka Itoobiya. Beel iyo dalasho iyo dhiig ahaan waa Cabdale muuse subeer awal / habar awal isaaq qaraabadiisu waxay ku noolyihiin Gebilay, Alleybadey, Abaarso, Dirre Dhabe, Jigjiga, Hargeysa.
Cabdul-Majiid Xuseen waxa uu ahaa siyaasi saamayn weyn ku lahaa siyaasadda dalka Itoobiya iyo guud ahaan bariga Africa isla markaana Dawladda Itoobiya wax uu ka soo qabtay xilal kala duwan, kuwaas oo ay ka mid ahaayeen Wasiirka Dhaqaalaha iyo Xdhiidhka caalamiga ah sidoo kale waxa uu mar ahaa Wasiirka Wasaaradda Gaadiidka cirka iyo dhulka ee Dawladda Itoobiya isaga oo markii u danbaysayna ahaa Qunsulka Dawaladda Itoobiya u fadhiya Qaramada midoobay, waxaana aaskiisii ka qayb galay madax sare oo Dawladda Itoobiya ka tirisan sida Wasiirka Arimaha Debedda iyo Madaxweynaha ismaamulka soomaalida Itoobiya.
Alle ha u naxariistee Marxuum Cabdul-Majiid wuxuu 1943 ku dhashay magaalda Diri-dhabe ee Dalka Itoobiya, wuxuuna waxbarashadiisa ilaa heer jaamacadeed ku qaatay Itoobiya isaga oo markii uu waxbarashada Dugsiyada asaasiga ah dhamaystay galay jaamacadda Addis Ababa University lakiin waxa kale oo uu waxbarasho jaamacadeed u tagay Dalka Ingiriiska.
Hadaba Iid Daahir Faarax oo mar ahaa Madaxweynaha ismaamulka Soomaalida Itoobiya imikana ku sugan Magaalada Hargaysa ayaa u sheegay (Haatuf) taariikh nololeedkii iyo waayihii waxbarasho iyo siyaasadeed ee uu soo maray Mrxuum Cabdul-Majiid Xuseen iyo weliba shakhsiyadiisa qofeed.
Hadba ugu horayn Iid Daahir isaga oo tilmaamaya ilaa xiliga uu yaqaanay ama aqoonta uu u lahaa Marxuum Cabdul-Majiid waxa uu sheegay inuu yaqaanay ilaa xiligii ardaynimadiisii xiligii Dugsiyada, wuxuuna Iid sheegay inuu Cabdul-Majiid ka mid ahaa ardaydii xiligii boqortooyada bilaabay dhaqdhaqaayadii lagu baadi doonayey xuquuqda qoomiyadaha aan Amxaarada ahayn ee Itoobiya deganaa ee ay Soomaalidu ka mid tahay waxuuna Iid yidhi Cabdul-Majiid markii uu Jaamacadda galay sannadihii lixdameeyadii waxa uu gudoomiye-kuxigeen ka noqday urur ardayda Jaamacadda ah oo u dhaqadhaqaaqi jiray xuquuqda iyo sidii cadaadiska looga qaadi lahaa qoomiyadaha Itoobiya ee aan Amxaarada ahayn, xiligaasna waxa la dilay Gudoomiyihii ururka ardayda Itoobiya oo ahaa ninkii Cabdul-Majiid ka sareeyay ee uu Gudoomiye-kuxigeenka u ahaa, markale ayuu hadana Cabdul-Majiid ka mid noqday ururkii ay ku bahoobeen niman aqoonyahanno iyo waxa garad ah oo ka soo kala jeeday qoomiyadaha kala duwan ee Itoobiya ku dhaqan, wuxuuna ururukaasi u halgami jiray inay qoomiyadaha Itoobiya u sinaadaan xuquuqaha aadeeg iyo talada siyaasadda Itoobiya iyo in cadaadiska laga qaado qoomiyadha aan Amxaarad ahayn ee boqortooyadu cagta hoosteeda gelisay lakiin imika ragii uurukaa ka tirsanaa inyar oo farao ku tiris ah mooyee itnoodii badnayd waa la xasuuqay, waxayna ragaas ahaayeen raggii bisleeyay halgankii uu markii dambe taliskii dhergigu ku qabsaday Itoobiya Hase yeeshee Cabdul-Majiid waxa uu u baxsdady isaga oo halgankiisii ka sii waday debedaha Gaar ahaan dalaka Suudaan ayuu muddo dheer ku sugnaa, halkaas oo uu ka wadday halgankiisa xaq u dirirka ah isaga oo dhinaca kalena xiliyadaa madax ka haa hayyadda UNHCR ee dalka Suudaan laakiin bari danbe ayaa loo bedelay dalka Bakistaan oo uu isna madax ka ahaa Xafiiska UNHCR.
Iid Daahir isaga oo ka sheekaynaya kaalintii cabdul-Majiid ee intii ka dambaysay markii uu taliskii Dhergigu meesha ka baxay ee ay talada la wareegeen jabhadda EPRDF waxa uu yidhi markii la riday taliskii dhergiga ee uu samaysmay is-bahaysiga la yidhaahdo EPRDF oo ay ku bahoobeen qoomiyadaha Tigreega Oromada iyo shucuubta loo yaqaan shucuubta koonfureed oo ay ku bahoobeen ilaa 45 qoomiyadood, waxa xiligaa iyaguna samaysmay ilaa 15 urur siyaasadeed oo Soomaalida Itoobiya ah, lakiin Cabdul-Majiid waxa uu ku guulaystay inuu 14 urur mideeyo iyadoo uu midaynntaa ka hadhay ururka ONLF,waxaana isbahaysiga ururada Soomalida Itoobiya ku bahoobeen loo bixiyey ururka LAGO-da (ESDL) waxaana guudoomiye ka noqday Cabdul-Majiid dedaal badan oo uu u horay sidii ay qoomiyadda Soomaalida ee Itoobiya waxa u noqon lahayd door shilisna ugu yeellan lahayd talda siyaasaddeed ee dalka Itoobiya.
Isla mrkaana waxa uu ahaa nin saamayn weyn ku leh talada siyaasadeed ee dalka Itoobiya iyo guud ahaan talada mandaqada bariga Afrika oo aan laga maarmin marka ay arimo yimaadaan, Cabdul-Majiid waxa uu dadaal wayn u ka galay markii la samaynayay Dastuurka Itoobiyada fedaraalka ha uu ka mid noqday guddiga dastuurka samayynaysa taasina waxay keentay inuu ku guulaysto isla markaana wacdaraha iyo deedalka meelmara ka gaysto in dastuurka itoobiya lagu daro qoddobka sheegaya ayoo katashig qoomiyadaha Itoobiya oo dhigaya inay qoommiyaddii doontaa madax banaani ka qaadan karto fedaraalka Itoobiya".
Alle ha u naxariistee Marxuum Cabdul-Majiid halgankiisa ugu weyni waxa uu ahaa inay qoomiydaha itoobiya si siman u wadaagaan talada iyo dheefta itoobiya, Iid Daahir waxa kale o uu sheegay inuu cabdul-majiid ahaa ninkii codadaka ugu badan helay markii uu horysay ee ay doorasho baarlamaan ka dhacdo dalka itoobiya, xiligaas oo ahayd 1996-kii waxa degamooyinka looga codeeyay xubanaha baarlamanka fedaraalka itoobiya isaga oo Iid arintaa ka sheekaynaya waxa uu yidhi "Cabdul-majiid waxa laga soo doortay degaanada Xarshin, Fiyaan-biiro,Qabri-bayax iyo Baabuli wuxuuna noqday mudanhii baarlamaanka federaalka itioobuya ugu codadka badnaa, wuxuuna helay 150’000 oo cod, halaka uu raysalwasaaraha itoobiya Meles-Zanawi degaamadiisa ka soo helay 270,000 cod" Cabdul-majiid sanandkii 1998 kii ayuu noqday kuxigeenka xafiiska guud hayadda UNICEF ee jineefa, laakiin waxa yar ka dib ayuu hadana noqday wakiilka Dawladda itoobiya u fadhiya Xarunta Qaramada midoobay.
Isla markaana waxa uu xubin ka ahaa golaha wasiirada dawladda itoobiya taas oo muujinaysa saamnynta weyn ee uu ku laahaa talda iyo awoodda siyaasadeed ee itoobiya isaga oo guuud ahaan mandadqadda bariga Africa ku lahaa saamayn weyn oo siyaasdeed, Cabdul-majiid maadaama uu aaminsnaaa mabaadida aayokatashiga ummadaha waxa uu ahaa nin aaminsan isla markaana taageera aayokatashiga iyo madax banaanida Jamhuuriyada Somaliland, hase yeeshee isaga oo Iid Daahir tafaasiil kooban ka bixinaya shakhsiyaddii uu lahaa Marxuum Cabdul-majiid waxa uu yidhi waxa uu ahaa shakhsi weji furan oo aanad cadho ku arkayn wuxuuna ahaa nin uu debecsan il-naxriis lehna ku eega dadka jilicsan, sidoo kale waxa uu haa nin mar walba jecel inay qoomiyadda soomlida itoobya wax noqoto oo ay sharaf iyo cisi yeelato isaga oo lacagttiisa uu shaqaystay u huray halkangii baadi doonka xuquuqda qoomiyada Soomalida Itoobiya isaga oo naf iyo maalba u huray inuu mar uun arko qoomiyada Soomalida oo wax noqota isla markaana waxa uu ahaa nin neceb nidaamyada cadaadiska ku dhisan ee boqortooyooyinka iyo keli talisyada, alle ha u naxariistee marxuum Cabdul-majiid sannadkii 1996-kii ayay dabley hubaysani isku dayday inay dilaan, waxayna la heleen lix xabadood isaga oo xilgaa ku sugnaa Addis Ababa siina galayey xafiiska Wasaaradda Dhaqaalaha iyo xidhiidhka caalamiga ah, waxaana loola cararay Dalka israa’iil oo lagu soo daweeyay waxaase weerarkaa ku dhintay mid ka mid ah ilaaladiisii.