Beeldaaje

Beelaha Soomaalidu waxay u dhisnaayeen qaab dawladeed uu isimku xukumayo, waxaana dastuurka booskiisa u joogay xeerka oo ahaa mid hoosaad ah oo beesha dhexdeedu ku dhaqanto iyo mid guud oo ay beelaha kale kula dhaqmaan.

Qaabkaas ayaa wuxuu ahaa kan sababaay nabadgelyada iyo wada noolashaha mudada dheer u suurta galiyay inay waaraan, is kaalmaynta iyo is difaacidda iyo xalinta dhibaatooyinka soo kordha.

Qaab dhismeedka beelaha Soomaalida oo ahaa mid lagu cayshay laguna caana maalay waxaa faragelin iyo burbur ku sameeyay gumaysigii dalka soo galay oo ugu tala galay in ilbaxnimada fog uu tirtiro.

Degaanka bari waxaa beesha beeldaajaha manta aan caleema saarkiisa u fadhino lahaayeen dhaqanka Beeldaajanimada muddo dhan 700 sano.

1. Beeldaaje Mohamed Ismacil Cabdullahi
2. Beeldaaje Jaamac Cabdullahi
3. Beeldaaje Farax Cabdullahi
4. Beeldaaje Ismaacil
5. Beeldaaje Cabdullahi
6. Beeldaaje Maxamed
7. Beeldaaje Ismail
8. Beeldaaje Ali
9. Beeldaaje Mohamed
10. Beeldaaje Ismail
11. Beeldaaje Ali
12. Beeldaaje Mohamed
13. Beeldaaje Ismail
14. Beeldaaje Cumar
15. Beeldaaje Liibaan
16. Beeldaaje Mahamud

Magaalada Qandala oo dhisan muddo dhan 700 sano ayaa markii dambe waxay noqotay xaruntii Beeldaajaha.

Beeldaajayashu waxay caan ku ahaayeen wadaniyad waqtigii Guumaysigu waddanka soo galaysay iyo xornimadoonkii.  Waxaan tusaale u soo qadanaynaa

1. Sanadkii 1903  Ciidamo talyaani ah ayaa Bosaso yimid oo uu hogaaminayay Captain Crapou, waxayna u soo direen Qandala ciidan wata dooni dagaal oo la yiraahdo Governolo si odayaasha Qandala ay u tagaan Bosaso oo looga hadlayo sidii naqshad dhulqaybin ah  loogu samayn lahaa dhulkaan Talyaaniga maxmiyadda u ah.  Guumeysigii, tarjubaanadiisii iyo ciidan uu watay markii ay yimadeen oo ay soo gudbiyeen fariintii ayaa Beeldaaje Maxamed Ismaaciil oo la sami ahaa Beeldaajaha maaanta la caleema saarayo waxa uu yiri oo goormuu dhulka nala yeeshay Talyaanigu oo uu gaaray inuu naqshhadeeyo, Beeldaajaha iyo odayaashii Qandala way diideen waxayna ugu hanjabeen in ay laynayaan haddii aysan ka tegin. Doontii dagaalka ee Governolo oo ay wateen ayaa dagaal ku qaaday oo ilaa lix guri oo Qandala ku yaal duqaysay.Waa lala diriray Guumeysigiina wuuna fashilmay arrintiina way hirgeli wayday. Guumeysigii Captain Crapou wuxuu ku dhintay dagaal Dhurbo markii danbe.

2. Oktober 1925 ka dib markii dawladda talyaanigu maxmiyadii u bedeshay gumaysi ayaa aad looga horyimid dagalo culus ayaana ka dhacay Hobyo iyo Baargaal iyo xarumihii saldanooyinkiisa. Waxaa talyaanigu go’aansaday in magaalooyinka xeebaha la dummiyo doonyahana la dejiyo 20 Okt.1925 waxaa soo istaagay xeebta Qandala 3 markab dagaal oo ay saar-naaayeen ilaa toban kun oo askari oo carab iyo Eritrean u badan, talyaanigu isagoo ujeedadii gumaysi fulinaya raacayana siyaasaddii Qaybi oo Xukun ayuu la kulmay odayaashii reer Qandala wuxuuna u soo jeediyay odayaashii reeer Qandala in ay raacaan Talyaaniga iyaguna ay qabsadaan saldanadii boqortooyada degaankaan taas oo aad uga xanaajisay odayaal badan oo shirka fadhiyay uuna hogaminayay geesigii Maxamed Heeraab. Shirkaas oo ka dhacay daarta Caanood waxaa loo yaqaanaa shirkii Caanood, waxaana Maxamed heeraab tiriyay geeraarkii caanka noqday ee ay ka mid ahaayeen tuducyadaan :

• Inay diintu rukayso iyo rasaasi na layso labadaa isu riixnay

• Oo rabbigii na abuuray iyo rasuulkaanu rumaynay

• Oo annagu raaciyad diidnay

Allaha u naxaristo maxamed Heeraab wuxu ku shahiiday dagaaalkaas 22 November 1925

Hadaba Beeldaaje Maxamed Ismaaciil oo goobta fadhiyay wuxuu si geesinimo leh u gudoomiyay in la iska dhiciyo Guumeysigii warkooda aan la yeelin taasoo keentay in olole dagaal la galo.

2. Beeldaaajaayashu waxay qayb weyn ka ahaayeen, adna taageero ugu fidin jireen geesigii Diiriye Guure iyo Daraawiishda, waxaana Qandala uu ku gubay calankii talyaaniga Allaha u naxariistee Cali Faahiye Geedi, ninkaaas oo markii Talyaanigu qabtay uu Diiriye Guure soo badbaadiyay.

Beeldaaje Xaaji Cabdullahi wuxuu dhashay 1913 wuxuuna geeriyooday sanadka 2004 ilaah ha naxariisto.

Beeldaaje Xaaji Cabdullahi waxaa la caleema saaray 1930 asagoo 16 jir ah, wuxuuna hayay 74 sano. Xaaji cabdullahi oo caan ku ahaa gumaysi nacaybka oo ilaa saddex jeer loo xiray loona dhadhiciyay xaafuun iyo Baargaal. Waxaana Talyaanigu marar badan isku dayeen in la hakiyo caleema saarkiisii. Wuxuuna bud dhigga u ahaa dhaqdhaqaaqii SYL ee deganka bari, wuxuuna xornimadoonka la shaqaynayay  ilaa Gobanimadii Soomaaliya hanatay 1960.